معصية / عصيان Masiyet ve İsyan

Bir farzı/emri yerine getirmemek ya da bir da bir yasaktan kaçınmamaktır. Namaz kılmayan kişiye asi denir. Anne babasına itaat etmeyene asi denir. Kişi aldanarak, aldatılarak da o işi yapsa ona yine isyan denir.
(وعصى آدم ربه)
Adem Rabbine isyan etti. Taha Sûresi 121

Masiyetin iki kısmı vardır. Bilerek yapılanı hatie, bilmeyerek yapılanı hatadır. Bunların da küçük ve büyük masiyet olmak üzere iki kısmı vardır.

خطأ Hata

Masiyetten sayılan bir şeyi bilmeyerek yapmaya hata denir. Su zannederek içki içmek, bilmeden birinin ölümüne sebep olmak, haram olduğunu bilmeden bir harama bulaşmak gibi
Hata yapan kişi bunu tekrarlamayı düşünmez. İstemeyerek yaptığı için aynı işi bir daha yapmayı istemez. Bilmeyerek yapıldığı için uhrevi cezası yoktur. Ama dünyevi cezası olabilir.
(وليس عليكم جناح فيما أخطيتم به)

Hataen yaptıklarınızdan dolayı size sorumluluk yoktur. Ahzab Sûresi 5

خطيئة Hatie

Masiyetten sayılan bir şeyi bilerek yapmaya hatie denir. Bilerek içki içmek, bilerek iftira atmak, bilerek yalan söylemek gibi..
Hatie yapan kişi bunu isteyerek yaptığı için pişmanlık duymaz, bir daha veya defalarca yapmaktan geri durmaz. Suç makinesi gibidir. Dünyada ve ahirette cezası vardır.
(وليس عليكم جناح فيما أخطئتم به ولكن ما تعمدت قلوبكم)
Hataen yaptıklarınızdan dolayı size sorumluluk yoktur. Ancak kasıtlı olarak yaptıklarınızdan sorumlusunuz. Ahzab Sûresi 5

ذنب/ ذنوب Zenb, Zunüb

Bir kişi hatie sayılan bir işi tekrar tekrar yaparsa ona müznib/suçlu denir. Zenb yapılan fiilin günah olduğunu belirtir. Zenb karşılığında ceza olan suç anlamındadır. Zenbin ortadan kaldırılması için tevbe ve kefaret gerekir. Âyet ve hadislerde ifade edilen “mükeffiratuzzunub” bu demektir. Hakkında kesinleşmiş cezası olan kişiye de müznib denir. Hazreti Musa dedi ki: “Onların benim hakkımda verdiği kesinleşmiş bir cezam/suçum var” )(ولهم علي ذنب فأخاف أن يقتلون) Şuara Sûresi 14

إثم İsm

kelime kök olarak “kusurlu olmak” fiilinden geliyor. Kişi müznib/yani suçlu olunca o kişi âsim/آثم olur.
Ceza gerektiren fiiller yapmaya denir. Zenb’den daha büyüktür. Ağır tahribatı olan fiillerin neticesinde olur. “Sana içki ve kumarın hükmünü soruyorlar. De ki: O ikisinin günahı (اثم) (yani bırakacağı tahribat) büyüktür.” Bakara Sûresi 219

جناح Cünah /Günah

Türkçeye günah olarak geçen kelimedir. Cünah yani vebal, sorumluluk, yasak anlamındadır. (فليس عليكم جناح أن تقصروا من الصلاة)yani namazı yolculuk halinde kısa kılmanızda bir vebal, sorumluluk yoktur, yasak değildir. Nisa Suresi 101

سيئة / سيئات Seyyie, Seyyiat

Her türlü kötü fiile seyyie/seyyiat denir. Başkasını üzen her şeye seyyie denir. Başkasına sövme, bir hayvana eziyet etmek gibi. Kötü söz söylemeye, kötü iş yapmaya, ibadeti yaparken onu kötü bir şekilde yapmaya seyyiat denir. İyi ameller kötü amelleri siler atar.
إن الحسنات يذهبن السيئات
Muhakkak iyilikler kötülükleri giderir. Hud Sûresi 114
اتبع السيئة الحسنة تمحها
Kötü bir işten sonra bir iyilik yap ki, onu silsin. Hadisi Şerif
(ونعوذ بالله من شرور أنفسنا و من سيئات أعمالنا)
Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötü olanlarından Allah’a sığınırız. Hadisi Şerif

Not: Tüm bilgiler müsellem, kesinleşmiş bilgiler değildir. Bazı sözlüklerde farklı anlamlar verilmiş

Murat PADAK Diyanet Eğitim Merkezi Eğitim Görevlisi