1- Bize mezhepler değil; mezheplerdeki ihtilaflar öğretildi.

2- Mezheb İslamı anlama biçimidir. Bazıları bu anlama biçiminde aşırıya gitti. Bazıları orta yolu tuttu. Bazıları eleştirdi. Bazıları eleştirmek yerine teslimiyet gösterdi.

3- Görebildiğim kadarıyla çok az mezhep hariç hiçbir mezhebin amacı dini kötülemek, dini aşağılamak, dini ortadan kaldırmak değildir. Hepsi samimi duygular ile bu işi yapıyordu. Ama yaptıkları doğrudur ya da vardıkları sonuçlar doğrudur demiyorum.

4- Bunlara – belki katılmayabilirsiniz ama – hariciler de, mutezile de, selefi de dahildir. Bazı şii gruplar hariç şia da dahildir. Buna mealciler de, Kurancılar da dahildir.

5- Tüm mezhepler İslamı anlamak, doğru anlamak istiyordu. Her mezhep kendi hakimiyet alanında başarılı işler yapmıştır.

6- Ta ki mukayeseli mezhepler diye bir şey çıkana kadar. Ta ki, reddiyeler tekfire dönünceye kadar. Ta ki, mezheplerdeki ittifaklar yerine ihtilaflar öğretilinceye kadar. Ta ki, mezhep mensuplarından bazıları diğer mezhepleri hep kötüleyen ifadeler ile kendisini haklı çıkarmaya başlayıncaya kadar.

7- Şimdi bir zihin yoklaması yapalım. Şia deyince aklınıza sadece ihtilaf noktaları geliyor. Mutezile deyince sadece ihtilaf noktaları geliyor. Selefi deyince sadece aklınıza ihtilaf noktaları geliyor. Hatta Maturidi veya Eşari deyince bile sadece ihtilaf noktaları geliyor.

8- Peki, hiç mi ittifak noktalarımız yok? Hiç mi ortak değerimiz yok?

9- Bize diğer mezheplerin sadece ihtilaf noktaları en acımasız şekliyle öğretildi. Bizim mezhebin en güçlü delilleri öğretildi. Onların ise en zayıf delilleri sunuldu. Mukayese edince hep haklı çıkıyorduk. Halbuki onların da çok güçlü delilleri vardı. Fakat bize diğer mezhepler hep kilukal ile öğretildi.

10- Bu arada unutmadan söyleyeyim. Diğer mezhep mensuplarına da bize yapılan muamelenin aynısı yapıldı. Bizim mezhebin ihtilaflı noktaları en acımasız şekliyle onlara öğretildi. Biz onlara nasıl bakıyorsak onlar da bize öyle bakıyor.

11- Mezhepleri birbirinden ayırt eden noktaları bilmek iyidir, gereklidir. Ancak bunla kalkıp bunla oturup, tüm mesaiyi buna harcamak doğru değildir.

12- Öncelikle kendi mezhebimizi iyi bilelim. Diğer mezhepleri öğrenme zorunluluğumuzun olmadığını unutmayalım. İlla öğreneceksek de ittifak ettiğimiz hususları unutmadan ihtilaf noktalarını da bilelim.

13- Diğer mezhepleri, mezhep mutaassıbı kimselerden öğrenmeyelim. A mezhebine mutaassıb birinden B mezhebi ile ilgili doğru ve sağlıklı bilgi edinemeyiz. Her mezhep kendi eserlerinden ya da mukayese yaparken taraf tutmayan yazarlardan öğrenilir.